Giới thiệu
Trong hệ thống điện, máy biến áp đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải và phân phối điện năng. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành thực tế, không ít trường hợp phụ tải tăng đột ngột vượt quá công suất định mức của máy. Lúc này, câu hỏi thường gặp là: Máy biến áp cho phép quá tải bao nhiêu? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về mức quá tải an toàn, tiêu chuẩn áp dụng, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng chịu tải của máy biến áp.
Máy biến áp có được phép quá tải không?
Máy biến áp được thiết kế để hoạt động ổn định ở công suất định mức. Tuy nhiên, theo tiêu chuẩn quốc tế như IEC 60076-7 hoặc IEEE C57.91, máy biến áp có thể vận hành quá tải trong một khoảng thời gian nhất định, miễn là nhiệt độ dầu và cuộn dây không vượt quá giới hạn cho phép.
-
Quá tải ngắn hạn: Máy có thể chịu từ 120% – 150% tải trong vài giờ.
-
Quá tải dài hạn: Nếu điều kiện môi trường và hệ thống làm mát thuận lợi, máy có thể chạy 110% tải liên tục mà vẫn đảm bảo an toàn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng quá tải của máy biến thế
Để xác định máy biến áp cho phép quá tải bao nhiêu, cần xét đến các yếu tố sau:
-
Công suất định mức của máy
Máy biến áp công suất lớn thường có khả năng chịu quá tải tốt hơn so với máy công suất nhỏ. -
Chế độ làm mát
-
ONAN (tự nhiên): khả năng quá tải thấp hơn.
-
ONAF (cưỡng bức bằng quạt gió) hoặc OFAF (cưỡng bức bằng dầu + quạt) cho phép tải cao hơn.
-
-
Nhiệt độ môi trường
Nhiệt độ càng thấp thì khả năng quá tải càng cao, vì dầu và cuộn dây dễ tản nhiệt. -
Tình trạng cách điện và dầu máy
Nếu dầu biến áp đã suy giảm chất lượng, cách điện yếu → khả năng chịu quá tải giảm đáng kể. -
Thời gian và lịch sử tải trước đó
Nếu máy đã làm việc lâu trong tình trạng gần đầy tải, thì mức quá tải cho phép sẽ thấp hơn so với khi trước đó máy chạy non tải.
Bảng mức quá tải cho phép tham khảo
Dưới đây là mức quá tải tham khảo trong điều kiện vận hành thông thường (ONAN, nhiệt độ môi trường khoảng 30°C):
| Mức quá tải | Thời gian tối đa khuyến nghị | Ghi chú |
|---|---|---|
| 105% | Liên tục nếu làm mát tốt | An toàn khi theo dõi nhiệt độ |
| 110% | 24 giờ | Cần giám sát chặt chẽ |
| 120% | 2 – 8 giờ | Thích hợp khi tăng cường quạt/bơm |
| 130% | 1 – 2 giờ | Chỉ dùng khi phụ tải tăng đột biến |
| 150% | 15 – 30 phút | Mức khẩn cấp, tránh lặp lại nhiều lần |
| 200% | ≤ 5 phút | Rất nguy hiểm, chỉ dùng khi sự cố |
👉 Bảng trên chỉ mang tính chất tham khảo chung. Với mỗi loại máy biến áp, nhà sản xuất sẽ đưa ra đường cong tải và giới hạn cụ thể.
Rủi ro khi để máy biến áp quá tải kéo dài
Nếu không tuân thủ giới hạn, máy biến áp sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ:
-
Quá nhiệt làm suy giảm chất lượng dầu biến áp.
-
Lão hóa cách điện khiến tuổi thọ máy giảm nhanh chóng.
-
Nguy cơ sự cố như phóng điện cục bộ, chập cháy cuộn dây, hỏng sứ cách điện.
-
Tổn thất điện năng tăng dẫn đến chi phí vận hành cao hơn.
Kết luận
Vậy, máy biến áp cho phép quá tải bao nhiêu? – Câu trả lời là: tùy thuộc vào công suất, chế độ làm mát, nhiệt độ môi trường và tình trạng thiết bị, nhưng thông thường:
-
110% tải: có thể vận hành dài hạn khi giám sát nhiệt độ tốt.
-
120 – 150% tải: chỉ cho phép trong thời gian ngắn.
-
Trên 150% tải: chỉ dùng trong tình huống khẩn cấp, cần giảm tải ngay sau đó.
Để đảm bảo an toàn và tuổi thọ thiết bị, người vận hành nên tham khảo hướng dẫn tải của nhà sản xuất, đồng thời giám sát chặt chẽ các thông số nhiệt độ và tình trạng dầu biến áp trong suốt quá trình vận hành.
Tham khảo tài liệu hãng Schneider về quá tải máy biến áp: https://www.se.com/eg/en/faqs/FA335959/
Xem thêm: Công thức máy biến áp cơ bản
