CÁC BƯỚC BẢO TRÌ MÁY BIẾN ÁP

Máy biến áp (MBA) là một trong những thiết bị quan trọng nhất trong hệ thống truyền tải và phân phối điện năng. Để đảm bảo vận hành ổn định, an toàn và kéo dài tuổi thọ cho thiết bị, việc bảo trì máy biến áp cần được thực hiện định kỳ và đúng quy trình kỹ thuật. Bài viết này trình bày chi tiết các bước bảo trì máy biến áp, áp dụng cho cả loại máy biến áp khô và máy biến áp dầu có điện áp định mức đến 35kV.

Bước 1: Chuẩn bị trước khi bảo trì

– Kiểm tra hồ sơ kỹ thuật: Xem lại sơ đồ đấu nối, thông số định mức, lịch sử vận hành và các sự cố đã xảy ra trước đó.
– Ngắt nguồn điện an toàn: Cắt điện ở cả phía sơ cấp và thứ cấp, đặt tiếp địa và treo biển cảnh báo “Cấm đóng điện – có người đang làm việc”.
– Chuẩn bị thiết bị và dụng cụ chuyên dụng: Bao gồm megomet (đo điện trở cách điện), máy đo tỷ số biến áp (TTR), thiết bị thử dầu (với MBA dầu), thiết bị đo tiếp địa, đồng hồ nhiệt độ, máy hút bụi công nghiệp (với MBA khô)…

Bước 2: Kiểm tra ngoại quan

– Thùng máy và lớp sơn cách điện: Kiểm tra hiện tượng nứt, rò rỉ dầu, bong tróc sơn hoặc gỉ sét.
– Sứ cách điện và đầu nối cáp: Phát hiện các vết nứt, bụi bẩn, dầu rò hoặc hiện tượng phóng điện bề mặt.
– Mức dầu (với máy biến áp dầu): Quan sát kính hiển thị mức dầu, nếu thấp cần kiểm tra nguyên nhân và bổ sung dầu cách điện nếu cần.
– Hệ thống tiếp địa: Đảm bảo các mối nối tiếp địa không bị ăn mòn, gãy gập, lỏng lẻo hoặc tiếp xúc kém.

Bước 3:  Vệ sinh thiết bị

– Đối với máy biến áp khô: Dùng máy hút bụi công nghiệp hoặc khí nén để làm sạch bụi bám trên cuộn dây, khe gió và lõi từ. Tránh dùng hóa chất hoặc nước.
– Đối với máy biến áp dầu: Lau sạch các bề mặt bên ngoài, đặc biệt là các sứ cách điện, van xả khí, đồng hồ nhiệt và các cảm biến.

Bước 4:  Kiểm tra điện

– Đo điện trở cách điện: Sử dụng megomet có điện áp thử 2,5kV – 5kV để đo giữa các cuộn dây và giữa cuộn với đất. Giá trị thường phải lớn hơn 100 MΩ.
– Đo tỷ số biến áp (TTR): Đảm bảo tỷ số giữa điện áp sơ và thứ cấp đúng với thông số danh định. Sai số lớn có thể chỉ ra cuộn dây bị chập hoặc hở.
– Kiểm tra điện trở tiếp địa: Dùng thiết bị chuyên dụng đo điện trở đất, thường yêu cầu <10Ω với MBA ngoài trời.
– Kiểm tra dòng không tải và tổn hao (nếu có điều kiện): Đánh giá hiệu suất và phát hiện tổn thất bất thường trong lõi từ hoặc cuộn dây.

Bước 5:  Phân tích dầu cách điện (với máy biến áp dầu)

– Lấy mẫu dầu đúng quy trình để tránh nhiễm bẩn.
– Đo độ bền điện môi: Giá trị tiêu chuẩn thường ≥ 30kV/2.5mm.
– Phân tích hóa lý: Kiểm tra độ axit, độ ẩm, màu sắc, cặn. Nếu kết quả không đạt yêu cầu, cần tiến hành lọc dầu hoặc thay mới.

Bước 6: Kiểm tra và thử nghiệm thiết bị phụ trợ

– Rơ-le nhiệt, đồng hồ nhiệt độ, relay bảo vệ: Kiểm tra tính năng hoạt động và hiệu chuẩn.
– Quạt làm mát, cảm biến nhiệt độ (nếu có): Kiểm tra hoạt động tự động và nguồn cấp.
– Van xả khí, ống thở silicagel: Kiểm tra hoặc thay chất hút ẩm nếu đổi màu (đối với MBA dầu).

Bước 7: Kết thúc và lập biên bản

– Sau khi hoàn thành bảo trì, cần lắp ráp lại thiết bị, tháo tiếp địa, tiến hành đóng điện vận hành theo đúng trình tự.
– Theo dõi máy biến áp trong 30–60 phút để đảm bảo không có bất thường.
– Lập biên bản bảo trì, ghi rõ các thông số kỹ thuật, kết quả kiểm tra và kiến nghị (nếu có).

Kết luận

Việc bảo trì máy biến áp không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định ngành điện mà còn là giải pháp thiết yếu giúp hệ thống điện vận hành ổn định, hạn chế sự cố và giảm chi phí sửa chữa khẩn cấp. Thực hiện đúng quy trình, đầy đủ các bước kiểm tra và vệ sinh sẽ góp phần đảm bảo độ tin cậy và kéo dài tuổi thọ của máy biến áp trong mọi điều kiện làm việc.

 

Xem thêm: Quy trình bảo trì máy biến áp hàng năm 

BẢO TRÌ MÁY BIẾN ÁP – YẾU TỐ THEN CHỐT ĐẢM BẢO SỰ ỔN ĐỊNH HỆ THỐNG ĐIỆN